Prawo do Sądu

W USA adwokat może:
(a) spotykać się przed rozprawą ze świadkiem,
(b) pokazywać mu dokumenty i przepytywać,
(c) nawet sugerować świadkowi, jakie słowa będą lepsze do zeznania. Jeśli adwokat nie przepyta świadka, może to być uznane za brak należytej staranności.

W UK znaczenie ma podział na solicitorów (przygotowują sprawę) i barristerów (występują w sądzie). W UK solicitors
przygotowują pisemne zeznania świadka i mogą spotykać się z świadkiem. Zgodnie z wytycznymi pisemne zeznania świadka powinny być jednak zredagowane tak dalece jak to możliwe SŁOWAMI SAMEGO ŚWIADKA. Nie można jednak:
(a) rozmawiać ze świadkiem o dowodach
(b) sugerować świadkowi, jak ma zeznawać i jakich słów ma użyć.

Jeśli chodzi o barristers obowiązują ich reguły zakazujące spotykania się ze świadkiem, rozmawiania ze świadkiem o dowodach lub treści jego zeznań.

Jaki model obowiązuje w Polsce: praktykowany jest model amerykański jak i brytyjski. Nie ma wielu regulacji, wytycznych czy orzecznictwa.

KPC był bliski niemieckiemu ZPO. Dziś stanowi zlepek sprzecznych reguł: połowa wywodzi się ze starego systemu, a połowa to niby model ściśle kontradyktoryjny, ale bez obowiązku ujawniania dowodów (disclosure). Efekt: w praktyce regulacje kpc pozbawiają prawa do sądu (rzetelnego procesu).